Payızın ortaları idi. Günəşin solğun şöləsi yavaş-yavaş tükənirdi. Saralmış yarpaqlar canını tapşırmağa hazırlaşan insanlar kimi vaxt gözləyirdilər. Amma fəslin bu cür özünəməxsusluğu kənd camaatının əhval – ruhiyyəsinə qətiyyən təsir etmirdi. Bu kənddə hər gün kişilər topa-topa yığışaraq dünyada baş verən bütün hadisələri göz önünə gətirir, həmin hadisələrə öz münasibətlərini bildirir, yaxın ətrafda baş verən və onlara heç bir aidiyyatı olmayan olacaqlardan ötrü dərin narahatlıq hissi keçirirdilər. Əsas müzakirə ocağı kəndin mərkəzində yerləşən çayxana idi. Bu çayxana oğlu cəbhədə həlak olmuş Daşdəmir kişiyə məxsus idi. Daşdəmir kişi dolanışığını buradan çıxarırdı. Naşükürlük etmirdi. Oğul itkisinin acısından qurtulmağı həmyaşıdları ilə ünsiyyətdə görürdü. Bu da müasir tələblərə cavab verməyən kənd çayxanasında mümkün idi.
Kənd qadınlarının müzakirə olunası mövzuları isə müxtəlif çeşidli idi. Son nişan mərasimləri, yaxın zamanlar üçün keçirilməsi nəzərdə tutulmuş “kiçik” toylar, “böyük” toylar və s. mövzular “vaxt öldürmək” üçün əsas vasitə olurdu.
Uşaqların da həyatı çox maraqlı keçirdi bu kənddə: bir dəstə yeniyetmə hilmərə, başqa bir dəstə isə futbol oynayır, bəziləri də “sevdikləri” müəllimləri yamsılamaqla zehni yorğunluqdan azad olurdular.
Çılğın həyat tərzinə sahib olan bu insanlardan fərqli birisi yaşayırdı bu məkanda. Bu Nurlan idi. Nurlan VI sinifdə oxuyurdu. Əlaçı deyildi, lakin çalışırdı. Elə hallar olurdu ki, dərslərini hazırlamağa da vaxt ayıra bilmirdi. Ona görə yox ki, çox vacib işləri var idi. Vaxtının çoxunu qəddar düşüncələrə sərf edən Nurlan özü də hiss etmədən zalımlaşırdı. Onu zalımlaşdıran nə idi? Nurlan əslində xeyirxah, saf, mehriban bir insandır.
Yuxudan oyananda ilk olaraq anası Nurlanı səslədi:
-A bala, bu qədər yatmaq olar? Lap ürəyin şişdi ki!
Nurlan həvəssiz cavab verdi:
-Ana, tez durub nə qazanacağam ki?!
Nurlanın anası Rəhimə insanı gözündən oxuyurdu. Son vaxtlar oğlunun yorğun görünməsi, ünsiyyətdən qaçaraq öz otağına çəkilməsi, həddindən artıq əsəbi olması onu narahat etməyə bilməzdi. Bu hal ananın əhval – ruhiyyəsinə pis təsir etsə də, biruzə vermir, Nurlanı hər səhər şirin səslə yuxudan oyatmaqla kifayətlənirdi. Amma Nurlanın bu cavabı onu dillənməyə məcbur etdi.
-Bu nə sözdür, ay bala?! Tanrı sənə hər istədiyini verib. Şükürlər olsun, bir eybin yox, ağıllı oğlansan. O gün qonşumuz Səmayə səni o qədər təriflədi ki, gəl görəsən. Deyir ki, Nurlan o biri uşaqlar kimi özünü aparmır, tay – tuşlarından fərqlənir. Qız – gəlindən həyalıdır. Atan da, mən də səni dünyalar qədər istəyirik. Daha nə istəyirsən?
Nurlan istər indi, istərsə də bundan əvvəl onun haqqında deyilənlərin heç biri ilə razılaşmadığını bəyan etmək istəyirdi. Amma buna mənəvi gücü çatmırdı və nəticədə cəsarətsiz insan olduğunu iddia edərək özünün acizliyini ətrafdakılara çatdırmaqla rahatlaşmaq istəyirdi. Heç bunu da bacarmırdı. Amma Nurlan bu dəfə o məharəti özündə tapdı. Anasına onu narahat edən məsələlər haqqında danışmağa başladı.
Nurlan:
-Mən nə cür olmalıyam ki, ətrafdakıların rəğbətini qazanım, onların xoşuna gəlim, sinif yoldaşlarım mənimlə birlikdə olmaqdan qaçmasınlar? Axı mən nə etməliyəm? Heç kimi acılamıram. Kimsənin paxıllığını çəkmirəm. Amma hiss edirəm ki, uşaqlar məni görmək istəmirlər. Evə gəlirəm, atam məni danlayır. O gün mənə “fərsiz” dedi. Təkcə sən məni xoş sözlə dindirirsən. Belə həyatdan bezimişəm.
Ana:
-Bəsdir, axırda bir bəla gətirəcəksən bizim başımıza! Havalı adamlar kimi danışırsan. Hamı sənin gözünə düşmən görünür. Hətta doğma atana qarşı da səndə nifrət hissi baş qaldırıb. Bu ata sənə nə pislik edib ki, onu bu cür yamanlayırsan? Qaldı ki, tay-tuşlarının sənə münasibətinə, onu bil ki, gec-tez onlar səhvlərini başa düşəcəklər. Axı mənə de görüm, bu həyatdan, insanlardan nə istəyirsən ki, onu sənə vermirlər? Ən əsası da atandan?
Nurlan cavab vermədi, susdu, sakitcə öz otağına çəkildi. Ana kirpiklərindən təsbeh kimi süzülən göz yaşlarını güclə boğaraq, daimi ünvanına – mətbəxə yollandı.
Nurlanın atası Fazil tikinti şirkətlərinin birində menecer işləyirdi. Bir tərəfdən işinin çoxluğu, digər tərəfdən isə iş vaxtı bitdikdən sonra dostları ilə birlikdə əyləncə klublarında düzəltdiyi eyş-işrət mərasimləri onu ailə qayğılarından tamamilə uzaqlaşdırmışdı. Fazil kişi ailədəki funksiyasını yalnız pul qazanmaqda görürdü.
Həmişəki kimi, bu gün də Fazil evə gec gəlmişdi. Kefi yaxşı idi. Nurlanı qarşısında görməyən ata yenə kinayəli tonla həyat yoldaşına üz tutdu:”Filosof oğlumuz indi hansı qalaktikanın problemlərini həll etməyə çalışır? Bu insan özünü niyə belə aparmalıdır, axı? Cavan uşaqdır. Onun yaşıdları çöldə - bayırda oynayır, deyib-gülürlər, tullanıb – düşürlər. Bu isə özünə qapanıb gizli düşüncələrə dalmaqdan başqa bir şey bacarmır. Heç nə başa düşə bilmirəm”. Rəhimə ana Fazili ailə başçısı kimi həmişə dəyərləndirmişdi. “Kişinin sözü evdə qanundur” prinsipini daima uca tutmuş, ona əməl etmişdi. Lakin son vaxtlar Fazilin evə qarşı yaranmış soyuqluğu, Nurlanın psixoloji durumunun normal olmamasına görə narahatlıq hissi keçirməməsi Rəhiməni danışmağa məcbur etdi.
- Fazil, Nurlanın qayğısına niyə qalmırsan? Axı o, sənin yeganə övladındır. Nə üçün onu yersiz yerə danlayırsan? Sən evə çörək gətirməklə öz işini bitmiş hesab edirsənsə, bu belə deyil, Fazil. Oğlumuz günü- gündən güzümüzün qabağında şam kimi əriyir. Bir dəfə onunla qarşı-qarşıya oturub, bir dost kimi söhbət etmisənmi? Dərsləri ilə, gündəlik qayğıları ilə maraqlanmısanmı? Öz atalıq nəvazişini Nurlandan uzaq etməyə haqqın yoxdur. Bunu da başa düşmürsən?
Ana demək istədiklərini vulkan kimi püskürdükdən sonra, olanlara təsir edə bilməyəcək qədər gücsüz bir varlıq kimi yenə də öz ünvanına çəkildi. Səhnədə yalnız özünü müttəhim kürsüsündə görmək istəməyən ata – Fazil dayanmışdı. Fazil başını aşağı dikmişdi. Rəhiməyə nəsə deməyə sözü yox idi. O susmaqla Rəminənin haqlı olduğunu bildirirdi. Səssizliyin davamından bezən Fazil günahkar addımlarla Nurlanın otağına üz tutdu. Qapını döydü. İçəridən səs gəlmədi. Ata məcburən qapını özü açıb otağa daxil oldu. Nurlan dərsləri ilə məşğul idi. Atasının içəri girdiyini görüb ayağa qalxdı. Nurlan yenə də kinayə dolu “komplimentlər” gözlədiyi halda, atasının mülayim baxışı, təbəssümlü çöhrəsi qarşısında təəccübünü gizlədə bilmədi. Ata bu çaşqınlığı hiss etsə də, biruzə vermədi.
- Nurlan, gəl çıxaq təmiz havaya. Sən də dincəlmiş olarsan. Özüm də bir az yorğunam. Hə, nə deyirsən?
Nurlanda yaranan qəfil təəccüb hissi qəlbində minnətdarlıqla əvəz olunmağa başladı. O, atasından belə münasibət görə bilmirdi.
- Lap yaxşı olar, ata! Çoxdandır ki, kənd içinə çıxmıram.
Ata və oğul Daşdəmir kişinin çayxanasının yanından keçərək əkin sahələrinə tərəf üz qoydular. Qış yaxınlaşmaqda olsa da, bu gün hava günəşli idi. Sanki təbiət də Nurlanın həyatında baş verən dönüşü təbəssümlə qarşılayırdı. Fazil danışa bilmirdi. Söhbəti haradan başlayacağını bilmirdi. O, oğlu qarşısında özünü günahkar sayırdı. Özünü müttəhim kürsüsündə görür, işi aparan hakimdən ən ağır cəza tələb edirdi. Həmişə evdə xüsusi, özünəməxsus səs tonu ilə tanınan ata bu dəfə bir kəlmə belə kəsməyə cəsarət etmirdi. Kim idi ki, onun qarşısını alan?
- Nurlan, məni bağışla! Doğma atanın günahından keç. Sənin qarşında günahkaram!
Oğul atanın hərəkətlərinə inana bilmirdi. Bu Nurlan üçün bir yuxu təsiri bağışlayırdı. Lakin
onun gördükləri röya deyil, həqiqət idi. Öz övladını itirmək təhlükəsi qarşısında qalan bir
atanın açıq etirafı.
- Bu andan etibarən, başqa cür olacaq, oğlum! Məni özünə ən yaxın dost elan edə bilərsən. Səni heç vaxt tək qoymayacağam.
Yazın ilıq nəfəsi artıq duyulmaqda idi. Ağaclar çiçəkləməsə də, hər yerdə bahar tərafətinin bihuşedici ətri hiss olunurdu. Bu oyanış, çılğınlıq təbiətdən insanların çöhrəsinə hopurdu. Qalın paltarlar yavaş-yavaş insanları tərk edirdi. Bu kəndin sakinlərinin də üzü gülürdü. Hamı sevinc içində idi. Novruz bayramı yaxınlaşırdı. Hər evdə bayrama hazırlıq gedirdi. Uşaqlar da Novruz adətlərinin layiqli davamçıları kimi, öz missiyalarını həyata keçirirdilər. Kimi yumurta döyüşdürür, kimi partpart düzəldir, kimi də ilaxır çərşənbə üçün lopa hazırlayırdı. Bu bayramda ən çox sevinən uşaqlardan biri də Nurlan idi. Nurlanın simasından ətrafa nur yağışı yağırdı. Uşaqların əhatəsində o, özünü xoşbəxt bilirdi. Artıq Nurlan da sevilirdi, sevirdi.
Yeganə övladını öz təkəbbürünə qurban vermək istəməyən fədakar ata daha çox sevinirdi. Özünü islah etməklə evdəki funksiyasını bərpa edib, ailə üzvlərinin nəzərində ucalan kişi! Bu Fazil idi.
Bir dəfə şam yeməyi zamanı Fazil həyat yoldaşı Rəhiməyə demişdi:”Rəhimə, mən qalib gəldim!”
Müəllif: Hüseyn Mirzəyev
B. İyun 21, 2015 10:03 am tarafından Əliyusif
