Meşə ağac örtüyü olan geniş sahəyə deyilir. Meşənin yaranması üçün yağıntı və istilik çox olmalıdır. Susuz və çox soyuq yerlərdə meşə yarana bilməz. Meşələr iynəyarpaqlı, enliyarpaqlı və bunların hər ikisinin qarışığından ibarət ola bilər.
Soyuq yerlərdə bitən ağacların çoxu iynəyarpaqlı ağaclardır. Onların yarpağı iynə şəklində olur. Bu yarpaqlar şaxtaya və quraqlığa çox davamlıdır. Çünki iynəyarpaqlı meşələr bitən ərazilərdə qış sərt olur. İynəyarpaqlı meşələri tayqa adlandırırlar. Şamağacı qaraşam, küknar və s iynəyarpaqlı ağaclardır.
Enliyarpaqlı meşələr, əsasən cökə, palıd, fısdıq və vələs ağaclarından ibarətdir.
Çox isti və yağıntılı yerlərdə ekvatorial meşələr yayılıb. Bu meşələrə cəngəllik də deyillər. Burada həmişə istidir. İlboyu yağışlar yağır. İstiliyin və yağışın çox olması keçilməz meşələrin əmələ gəlməsinə şərait yaradır. Ekvatorial meşələrdə saysız – hesabsız ağac növlərinə rast gəlmək olar. Burada enliyarpaqlı ağaclar bitir. Bu meşələrin heyvanlar aləmi də çox zəngindir. Ən böyük ekvatorial meşələr Cənubi Amerikada və Afrikadadır.
Dağlıq ərazilərdə də meşələr var. Dağların alçaq hissələri isti olduğu üçün burada enliyarpaqlı ağaclar, yüksək hissələrdə isə soyuq olduğu üçün iynəyarpaqlı ağaclar əvəz edir.
Azərbaycanın Böyük Qafqaz, Kiçik Qafqaz və Talış dağlarında dağ meşələri çoxdur. Bizim meşələrdəki ağacların çoxu enliyarpaqlıdır. Bu meşələrdə palıd, fısdıq və vələs ağacları daha çoxdur. Kür çayının sahillərindəki meşələr tuqay meşələri adlanır. Tuqay meşələrində qovaq, palıd, qızılağac, qarağac, ağcaqovaq və söyüd ağacları bitir. Göy gölün ətrafında və Qəbələdə iynəyarpaqlı meşələr var.
Meşələrin heyvanlar aləmi çox zəngindir. Meymun, yaquar, dələ, sincab, canavar, ayı, pələng meşə heyvanlarıdır. Meymun və yaquar tropik meşələrdə, dələ və sincab iynəyarpaqlı meşələrdə yaşayır. Ayı və canavara həm iynəyarpaqlı, həm də dağ meşələrində rast gəlmək olar.
İnsanın həyatında meşələrin çox böyük əhəmiyyəti var. Meşələr bizi təmiz hava ilə təmin edir və ətrafa xüsusi gözəllik verir. Meşələr həm də qiymətli tikinti materialları, mebel hazırlamaq üçün əvəzsiz sərvətdir. Meşə həm də heyvanlar üçün yaşayış yeridir. Təəssüf ki, insanlar meşələri yaxşı qorumurlar. Hal – hazırda bütün dünyada meşələrin sahəsi sürətlə azalır. Meşələrin məhv olması bir çox qiymətli meşə heyvanlarının kökünün kəsilməsinə səbəb olur. Əgər belə davam edərsə, gələcəkdə Yer kürəsindəki meşələr tamamilə məhv ola bilər. Meşələrdə qırılan ağacların yerində yenilərini əkmək hamının borcudur.
B. İyun 21, 2015 10:03 am tarafından Əliyusif
